کد مطلب:252 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:362
نماز آیات
(مسأله 1550) نماز آیات كه دستور آن بعداً گفته خواهد شد، به واسطه چهار چیز واجب می شود:
اوّل: گرفتن خورشید.دوم: گرفتن ماه، اگرچه مقدار كمی از آنها گرفته شود و كسی هم از آن نترسد. سوم: زلزله، اگرچه كسی هم نترسد. چهارم: رعد و برق و بادهای سیاه و سرخ و مانند آنها در صورتی كه بیشتر مردم بترسند كه بنابر احتیاط واجب، باید برای اینها نیز نماز آیات بخوانند.
(مسأله 1551) اگر بیشتر از یك مورد از چیزهایی كه نماز آیات برای آنها واجب است اتّفاق بیفتد، انسان باید برای هر یك از آنها یك نماز آیات بخواند، مثلاً اگر خورشید بگیرد و زلزله هم بشود، باید دو نماز آیات بخواند.
(مسأله 1552) كسی كه چند نماز آیات بر او واجب است، اگر همه آنها برای یك چیز بر او واجب شده باشند، مثلاً سه مرتبه خورشید گرفته و نماز آنها را نخوانده باشد، هنگامی كه قضای آنها را می خواند، لازم نیست معیّن كند كه برای كدام مرتبه آنها است،
[250]
ولی اگر برای گرفتن خورشید و ماه و زلزله یا برای دو تای اینها نمازهایی بر او واجب شده باشد، بنابر احتیاط واجب باید هنگام نیّت، معیّن كند نماز آیاتی كه می خواند برای كدام یك از آنهاست.
(مسأله 1553) چیزهایی كه نماز آیات برای آنها واجب است، در هر محلّی اتّفاق بیفتند، فقط مردم همان محلّ باید نماز آیات بخوانند و بر مردم جاهای دیگر نماز آیات واجب نیست; ولی اگر مكان آنها به قدری نزدیك باشد كه با آن محلّ یكی حساب شود، نماز آیات بر آنها نیز واجب است.
(مسأله 1554) انسان باید از وقتی كه خورشید یا ماه شروع به گرفتن می كند نماز آیات را بخواند و بنابر احتیاط واجب، باید به قدری تأخیر نیندازد كه شروع به باز شدن كند.
(مسأله 1555) اگر خواندن نماز آیات را به قدری تأخیر بیندازد كه خورشید یا ماه شروع به باز شدن كنند، نباید نیّت ادا و قضا كند، ولی اگر بعد از باز شدن تمام آن نماز بخواند، باید نیّت قضا نماید.
(مسأله 1556) اگر مدّت گرفتن خورشید یا ماه بیشتر از خواندن یك ركعت باشد ولی انسان نماز را نخواند تا به اندازه خواندن یك ركعت به آخر وقت آن باقی مانده باشد، باید نیّت ادا كند; بلكه اگر مدّت گرفتن آنها به اندازه خواندن یك ركعت نیز باشد، بنابر احتیاط واجب باید نماز آیات را به نیّت ادا بخواند.
(مسأله 1557) هنگامی كه زلزله، رعد، برق و مانند آنها اتّفاق می افتد، انسان باید فوراً نماز آیات را بخواند و اگر نخواند، معصیت كرده; و تا آخر عمر بر او واجب است، و هر وقت بخواند ادا است.
(مسأله 1558) در صورتی كه تمام ماه یا خورشید بگیرد و از روی عمد نماز آیات را نخواند، بنابر احتیاط واجب باید اوّل غسل كند و بعد قضای نماز را بجا آورد.
(مسأله 1559) اگر بعد از باز شدن خورشید یا ماه بفهمد كه تمام آن گرفته بوده، باید قضای نماز آیات را بخواند ولی اگر بفهمد مقداری از آن گرفته بوده، قضا بر او واجب نیست.
(مسأله 1560) اگر عدّه ای بگویند كه خورشید یا ماه گرفته است، چنانچه انسان از
[251]
گفته آنان اطمینان پیدا نكند و نماز آیات نخواند و بعد معلوم شود راست گفته اند، در صورتی كه تمام خورشید یا ماه گرفته بوده، باید نماز آیات را بخواند; و اگر دو نفر كه عادل بودن آنان معلوم نیست بگویند خورشید یا ماه گرفته و بعد معلوم شود كه عادل بوده اند، باید نماز آیات را بخواند، بلكه اگر معلوم شود كه مقداری از آن نیز گرفته بوده، احتیاط واجب آن است كه نماز آیات را بخواند.
(مسأله 1561) اگر انسان به گفته كسانی كه از روی قاعده علمی وقت گرفتن خورشید و ماه را می دانند اطمینان پیدا كند كه خورشید یا ماه گرفته، بنابر احتیاط واجب باید نماز آیات را بخواند; و نیز اگر بگویند فلان وقت خورشید یا ماه می گیرد وفلان مقدار طول می كشد و انسان به گفته آنان اطمینان پیدا كند، بنابر احتیاط واجب باید به حرف آنان عمل نماید، مثلاً اگر بگویند خورشید فلان ساعت شروع به باز شدن می كند، احتیاطاً نباید نماز را تا آن وقت تأخیر بیندازد.
(مسأله 1562) اگر بفهمد نماز آیاتی كه خوانده باطل بوده، باید دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید.
(مسأله 1563) اگر در وقت نماز واجب شبانه روزی، نماز آیات نیز بر انسان واجب شود، چنانچه برای هر دو نماز وقت داشته باشد، هر كدام را اوّل بخواند اشكال ندارد و اگر وقت یكی از آن دو تنگ باشد، باید اوّل آن را بخواند و اگر وقت هر دو تنگ باشد، باید اوّل نماز واجب شبانه روزی را بخواند.
(مسأله 1564) اگر در بین نماز واجب شبانه روزی بفهمد كه وقت نماز آیات تنگ است، چنانچه وقت نماز واجب شبانه روزی هم تنگ باشد، باید آن را تمام كند و بعد نماز آیات را بخواند; و اگر وقت نماز واجب شبانه روزی تنگ نباشد، باید آن را رها كند و اوّل نماز آیات و بعد نماز واجب شبانه روزی را بجا آورد.
(مسأله 1565) اگر در بین نماز آیات بفهمد كه وقت نماز واجب شبانه روزی تنگ است، باید نماز آیات را رها كند و مشغول نماز شبانه روزی شود و بعد از آن كه نماز را تمام كرد پیش از انجام عملی كه نماز را به هم می زند، بقیّه نماز آیات را از همان جا كه رها كرده بخواند.
(مسأله 1566) اگر كسی هنگام گرفتن خورشید یا ماه جنب باشد، چنانچه وقت
[252]
داشته باشد و متمكّن از غسل كردن باشد، باید فوراً غسل نماید و نماز آیات را بخواند و اگر نتواند غسل كند یا وقت آن را نداشته باشد، باید با تیمّم نماز آیات را بجا آورد.
(مسأله 1567) اگر در حال حیض یا نفاس زن، خورشید یا ماه بگیرد و تا آخر مدّتی كه خورشید یا ماه باز می شوند در حال حیض یا نفاس باشد، نماز آیات بر او واجب نیست و قضا نیز ندارد. ولی احتیاطاً قضای آن را بعد از پاك شدن به قصد رجاء بیاورد و بهتر است در سایر حوادث مانند زلزله و رعد و برق احتیاطاً بعد از پاك شدن نماز آیات را بدون قصد اداء و قضا بخواند.
دستور نماز آیات
(مسأله 1568) نماز آیات دو ركعت است و در هر ركعت پنج ركوع دارد و دستور آن، این است كه انسان بعد از نیّت، تكبیر بگوید و یك حمد و یك سوره تمام بخواند و به ركوع رود و سر از ركوع بردارد و دوباره یك حمد و یك سوره بخواند و باز به ركوع رود تا پنج مرتبه و بعد از بلند شدن از ركوع پنجم، دو سجده نماید و برخیزد، و ركعت دوم را نیز مانند ركعت اوّل بجا آورد و تشهّد بخواند و سلام دهد.
(مسأله 1569) در نماز آیات انسان می تواند بعد از نیّت و تكبیر و خواندن حمد، آیه های یك سوره را پنج قسمت كند و یك آیه یا بیشتر از آن بخواند و به ركوع رود و سر بردارد و بدون این كه حمد بخواند، قسمت دوم از همان سوره را بخواند و به ركوع رود و همین طور تا پیش از ركوع پنجم سوره را تمام نماید; مثلاً به قصد سوره توحید، «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» بگوید و به ركوع رود، بعد بایستد و بگوید: «قُلْ هُوَ اللهُ أحَدٌ» و دوباره به ركوع رود و بعد از ركوع بایستد و بگوید: «أَللهُ الصَّمَدُ» و باز به ركوع رود و بایستد و بگوید: «لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ» و به ركوع رود و باز هم سر بردارد و بگوید: «وَلَمْ یَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ» و بعد از آن به ركوع پنجم رود و بعد از سر برداشتن، دو سجده كند و ركعت دوم را نیز مثل ركعت اوّل بجا آورد و بعد از سجده دوم، تشهّد بخواند و نماز را سلام دهد.
(مسأله 1570) اگر در یك ركعت از نماز آیات، پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در ركعت دیگر یك حمد بخواند و سوره را پنج قسمت كند، مانعی ندارد.
(مسأله 1571) چیزهایی كه در نمازهای شبانه روزی واجب و مستحب اند، در نماز
[253]
آیات نیز واجب و مستحب می باشند، ولی در نماز آیات مستحب است به جای اذان و اقامه، سه مرتبه به قصد و امید ثواب بگویند: «اَلصَّلاة».
(مسأله 1572) مستحب است بعد از ركوع پنجم و دهم بگوید: «سَمِعَ اللهُ لِمَنْ حَمِدَه» و نیز پیش از هر ركوع و بعد از آن تكبیر بگوید، ولی بعد از ركوع پنجم و دهم، گفتن تكبیر مستحب نیست.
(مسأله 1573) مستحب است پیش از ركوع دوم، چهارم، ششم، هشتم و دهم قنوت بخواند و اگر فقط یك قنوت پیش از ركوع دهم بخواند كافی است.
(مسأله 1574) اگر در نماز آیات شك كند كه چند ركعت خوانده و فكر او به جایی نرسد، نماز باطل است.
(مسأله 1575) اگر شك كند كه در ركوع آخر ركعت اوّل است یا در ركوع اوّل ركعت دوم و فكر او به جایی نرسد، نماز باطل است، ولی اگر مثلاً شك كند كه چهار ركوع كرده یا پنج ركوع، چنانچه برای رفتن به سجده خم نشده باشد، باید ركوعی را كه شك دارد بجا آورده یا نه، بجا آورد; و اگر برای رفتن به سجده خم شده باشد، نباید به شك خود اعتنا كند.
(مسأله 1576) هر یك از ركوع های نماز آیات ركن است و اگر عمداً یا اشتباهاً كم یا زیاد شود، نماز باطل است.
(مسأله 1577) نماز آیات را می توان به جماعت بجا آورد و كیفیّت جماعت آن مانند نمازهای واجب شبانه روزی است كه به جماعت خوانده می شوند.
اوّل: گرفتن خورشید.دوم: گرفتن ماه، اگرچه مقدار كمی از آنها گرفته شود و كسی هم از آن نترسد. سوم: زلزله، اگرچه كسی هم نترسد. چهارم: رعد و برق و بادهای سیاه و سرخ و مانند آنها در صورتی كه بیشتر مردم بترسند كه بنابر احتیاط واجب، باید برای اینها نیز نماز آیات بخوانند.
(مسأله 1551) اگر بیشتر از یك مورد از چیزهایی كه نماز آیات برای آنها واجب است اتّفاق بیفتد، انسان باید برای هر یك از آنها یك نماز آیات بخواند، مثلاً اگر خورشید بگیرد و زلزله هم بشود، باید دو نماز آیات بخواند.
(مسأله 1552) كسی كه چند نماز آیات بر او واجب است، اگر همه آنها برای یك چیز بر او واجب شده باشند، مثلاً سه مرتبه خورشید گرفته و نماز آنها را نخوانده باشد، هنگامی كه قضای آنها را می خواند، لازم نیست معیّن كند كه برای كدام مرتبه آنها است،
[250]
ولی اگر برای گرفتن خورشید و ماه و زلزله یا برای دو تای اینها نمازهایی بر او واجب شده باشد، بنابر احتیاط واجب باید هنگام نیّت، معیّن كند نماز آیاتی كه می خواند برای كدام یك از آنهاست.
(مسأله 1553) چیزهایی كه نماز آیات برای آنها واجب است، در هر محلّی اتّفاق بیفتند، فقط مردم همان محلّ باید نماز آیات بخوانند و بر مردم جاهای دیگر نماز آیات واجب نیست; ولی اگر مكان آنها به قدری نزدیك باشد كه با آن محلّ یكی حساب شود، نماز آیات بر آنها نیز واجب است.
(مسأله 1554) انسان باید از وقتی كه خورشید یا ماه شروع به گرفتن می كند نماز آیات را بخواند و بنابر احتیاط واجب، باید به قدری تأخیر نیندازد كه شروع به باز شدن كند.
(مسأله 1555) اگر خواندن نماز آیات را به قدری تأخیر بیندازد كه خورشید یا ماه شروع به باز شدن كنند، نباید نیّت ادا و قضا كند، ولی اگر بعد از باز شدن تمام آن نماز بخواند، باید نیّت قضا نماید.
(مسأله 1556) اگر مدّت گرفتن خورشید یا ماه بیشتر از خواندن یك ركعت باشد ولی انسان نماز را نخواند تا به اندازه خواندن یك ركعت به آخر وقت آن باقی مانده باشد، باید نیّت ادا كند; بلكه اگر مدّت گرفتن آنها به اندازه خواندن یك ركعت نیز باشد، بنابر احتیاط واجب باید نماز آیات را به نیّت ادا بخواند.
(مسأله 1557) هنگامی كه زلزله، رعد، برق و مانند آنها اتّفاق می افتد، انسان باید فوراً نماز آیات را بخواند و اگر نخواند، معصیت كرده; و تا آخر عمر بر او واجب است، و هر وقت بخواند ادا است.
(مسأله 1558) در صورتی كه تمام ماه یا خورشید بگیرد و از روی عمد نماز آیات را نخواند، بنابر احتیاط واجب باید اوّل غسل كند و بعد قضای نماز را بجا آورد.
(مسأله 1559) اگر بعد از باز شدن خورشید یا ماه بفهمد كه تمام آن گرفته بوده، باید قضای نماز آیات را بخواند ولی اگر بفهمد مقداری از آن گرفته بوده، قضا بر او واجب نیست.
(مسأله 1560) اگر عدّه ای بگویند كه خورشید یا ماه گرفته است، چنانچه انسان از
[251]
گفته آنان اطمینان پیدا نكند و نماز آیات نخواند و بعد معلوم شود راست گفته اند، در صورتی كه تمام خورشید یا ماه گرفته بوده، باید نماز آیات را بخواند; و اگر دو نفر كه عادل بودن آنان معلوم نیست بگویند خورشید یا ماه گرفته و بعد معلوم شود كه عادل بوده اند، باید نماز آیات را بخواند، بلكه اگر معلوم شود كه مقداری از آن نیز گرفته بوده، احتیاط واجب آن است كه نماز آیات را بخواند.
(مسأله 1561) اگر انسان به گفته كسانی كه از روی قاعده علمی وقت گرفتن خورشید و ماه را می دانند اطمینان پیدا كند كه خورشید یا ماه گرفته، بنابر احتیاط واجب باید نماز آیات را بخواند; و نیز اگر بگویند فلان وقت خورشید یا ماه می گیرد وفلان مقدار طول می كشد و انسان به گفته آنان اطمینان پیدا كند، بنابر احتیاط واجب باید به حرف آنان عمل نماید، مثلاً اگر بگویند خورشید فلان ساعت شروع به باز شدن می كند، احتیاطاً نباید نماز را تا آن وقت تأخیر بیندازد.
(مسأله 1562) اگر بفهمد نماز آیاتی كه خوانده باطل بوده، باید دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید.
(مسأله 1563) اگر در وقت نماز واجب شبانه روزی، نماز آیات نیز بر انسان واجب شود، چنانچه برای هر دو نماز وقت داشته باشد، هر كدام را اوّل بخواند اشكال ندارد و اگر وقت یكی از آن دو تنگ باشد، باید اوّل آن را بخواند و اگر وقت هر دو تنگ باشد، باید اوّل نماز واجب شبانه روزی را بخواند.
(مسأله 1564) اگر در بین نماز واجب شبانه روزی بفهمد كه وقت نماز آیات تنگ است، چنانچه وقت نماز واجب شبانه روزی هم تنگ باشد، باید آن را تمام كند و بعد نماز آیات را بخواند; و اگر وقت نماز واجب شبانه روزی تنگ نباشد، باید آن را رها كند و اوّل نماز آیات و بعد نماز واجب شبانه روزی را بجا آورد.
(مسأله 1565) اگر در بین نماز آیات بفهمد كه وقت نماز واجب شبانه روزی تنگ است، باید نماز آیات را رها كند و مشغول نماز شبانه روزی شود و بعد از آن كه نماز را تمام كرد پیش از انجام عملی كه نماز را به هم می زند، بقیّه نماز آیات را از همان جا كه رها كرده بخواند.
(مسأله 1566) اگر كسی هنگام گرفتن خورشید یا ماه جنب باشد، چنانچه وقت
[252]
داشته باشد و متمكّن از غسل كردن باشد، باید فوراً غسل نماید و نماز آیات را بخواند و اگر نتواند غسل كند یا وقت آن را نداشته باشد، باید با تیمّم نماز آیات را بجا آورد.
(مسأله 1567) اگر در حال حیض یا نفاس زن، خورشید یا ماه بگیرد و تا آخر مدّتی كه خورشید یا ماه باز می شوند در حال حیض یا نفاس باشد، نماز آیات بر او واجب نیست و قضا نیز ندارد. ولی احتیاطاً قضای آن را بعد از پاك شدن به قصد رجاء بیاورد و بهتر است در سایر حوادث مانند زلزله و رعد و برق احتیاطاً بعد از پاك شدن نماز آیات را بدون قصد اداء و قضا بخواند.
دستور نماز آیات
(مسأله 1568) نماز آیات دو ركعت است و در هر ركعت پنج ركوع دارد و دستور آن، این است كه انسان بعد از نیّت، تكبیر بگوید و یك حمد و یك سوره تمام بخواند و به ركوع رود و سر از ركوع بردارد و دوباره یك حمد و یك سوره بخواند و باز به ركوع رود تا پنج مرتبه و بعد از بلند شدن از ركوع پنجم، دو سجده نماید و برخیزد، و ركعت دوم را نیز مانند ركعت اوّل بجا آورد و تشهّد بخواند و سلام دهد.
(مسأله 1569) در نماز آیات انسان می تواند بعد از نیّت و تكبیر و خواندن حمد، آیه های یك سوره را پنج قسمت كند و یك آیه یا بیشتر از آن بخواند و به ركوع رود و سر بردارد و بدون این كه حمد بخواند، قسمت دوم از همان سوره را بخواند و به ركوع رود و همین طور تا پیش از ركوع پنجم سوره را تمام نماید; مثلاً به قصد سوره توحید، «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» بگوید و به ركوع رود، بعد بایستد و بگوید: «قُلْ هُوَ اللهُ أحَدٌ» و دوباره به ركوع رود و بعد از ركوع بایستد و بگوید: «أَللهُ الصَّمَدُ» و باز به ركوع رود و بایستد و بگوید: «لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ» و به ركوع رود و باز هم سر بردارد و بگوید: «وَلَمْ یَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ» و بعد از آن به ركوع پنجم رود و بعد از سر برداشتن، دو سجده كند و ركعت دوم را نیز مثل ركعت اوّل بجا آورد و بعد از سجده دوم، تشهّد بخواند و نماز را سلام دهد.
(مسأله 1570) اگر در یك ركعت از نماز آیات، پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در ركعت دیگر یك حمد بخواند و سوره را پنج قسمت كند، مانعی ندارد.
(مسأله 1571) چیزهایی كه در نمازهای شبانه روزی واجب و مستحب اند، در نماز
[253]
آیات نیز واجب و مستحب می باشند، ولی در نماز آیات مستحب است به جای اذان و اقامه، سه مرتبه به قصد و امید ثواب بگویند: «اَلصَّلاة».
(مسأله 1572) مستحب است بعد از ركوع پنجم و دهم بگوید: «سَمِعَ اللهُ لِمَنْ حَمِدَه» و نیز پیش از هر ركوع و بعد از آن تكبیر بگوید، ولی بعد از ركوع پنجم و دهم، گفتن تكبیر مستحب نیست.
(مسأله 1573) مستحب است پیش از ركوع دوم، چهارم، ششم، هشتم و دهم قنوت بخواند و اگر فقط یك قنوت پیش از ركوع دهم بخواند كافی است.
(مسأله 1574) اگر در نماز آیات شك كند كه چند ركعت خوانده و فكر او به جایی نرسد، نماز باطل است.
(مسأله 1575) اگر شك كند كه در ركوع آخر ركعت اوّل است یا در ركوع اوّل ركعت دوم و فكر او به جایی نرسد، نماز باطل است، ولی اگر مثلاً شك كند كه چهار ركوع كرده یا پنج ركوع، چنانچه برای رفتن به سجده خم نشده باشد، باید ركوعی را كه شك دارد بجا آورده یا نه، بجا آورد; و اگر برای رفتن به سجده خم شده باشد، نباید به شك خود اعتنا كند.
(مسأله 1576) هر یك از ركوع های نماز آیات ركن است و اگر عمداً یا اشتباهاً كم یا زیاد شود، نماز باطل است.
(مسأله 1577) نماز آیات را می توان به جماعت بجا آورد و كیفیّت جماعت آن مانند نمازهای واجب شبانه روزی است كه به جماعت خوانده می شوند.